Oekraïne is te groot om het hele land te beschermen tegen Russische ballistische raketten, blijkt na tientallen doden op een dag (2024)

Oorlog in Oekraïne Bij een Russische raketaanval op de Oekraïense stad Poltava zijn zeker 51 doden gevallen. Oekraïne kan zich nauwelijks verdedigen tegen ballistische raketten uit Rusland.

• Auteurs
  • Rob Schoof
• Gepubliceerd op3 september 2024 om 17:01
• Leestijd3 minuten

Een zware Russische raketaanval op de Oekraïense stad Poltava heeft aan zeker 51 mensen het leven gekost. Ook raakten meer dan 270 mensen gewond. Daarmee is het volgens Oekraïne een van de meest dodelijke Russische aanvallen op het land sinds de grootscheepse Russische invasie in februari 2022.

Volgens de Oekraïense autoriteiten vuurde Moskou twee ballistische raketten af op Poltava, een stad met zo’n 300.000 inwoners, 140 kilometer ten zuidwesten van Charkiv. Volgens president Volodymyr Zelensky raakten de projectielen een gebouw van het Militaire Instituut voor Communicatie, een onderwijsinstelling van de landmacht. Onder het puin liggen volgens de hulpdiensten nog veel slachtoffers.

Rusland heeft de afgelopen jaren honderden aanvallen uitgevoerd op militaire en civiele doelen in en rond de Oekraïense steden. De Russen vuurden onder meer raketten af op scholen, appartementencomplexen, kerken, ziekenhuizen, winkelcentra, hotels, restaurants en treinstations. Bij een Russische raketaanval op een herdenkingsdienst in Hroza, in oktober vorig jaar, kwamen 51 mensen om het leven.

De zwaarste aanval was die op een theater in de stad Marioepol in maart 2022, waar zo’n achthonderd burgers in de schuilkelder zaten, onder wie veel kinderen. Volgens persbureau AP vielen daarbij mogelijk zeshonderd doden. Marioepol werd enkele maanden later bezet door de Russen.

„De tijd tussen het luchtalarm en de inslag van de dodelijke raketten was zo kort dat mensen werden overvallen terwijl zij onderweg waren naar de schuilkelder”, meldde het Oekraïense ministerie van Defensie via Telegram.

Korte waarschuwingstijd

Ballistische raketten die vanuit Rusland worden afgevuurd slaan vaak binnen een paar minuten na lancering in Oekraïne in, afhankelijk van de locatie. Door die korte waarschuwingstijd, en omdat de raketten vanuit de lucht met grote snelheid verticaal inslaan, zijn ze moeilijk te onderscheppen door de luchtafweer. De Oekraïense luchtmacht beschikt over onvoldoende geavanceerde luchtverdedigingsystemen – zoals het Amerikaanse Patriot-luchtafweersysteem – om het hele land te beschermen. Patriot-raketten kunnen de raketten wel onderscheppen, maar niet boven het gehele grondgebied van Oekraïne.

De zware aanval op Poltava geeft vermoedelijk nieuwe brandstof aan de internationale discussie over de manier waarop Oekraïne zich kan verdedigen tegen het Russische oorlogsgeweld. De Oekraïense regering vraagt haar bondgenoten al maanden toestemming om westerse wapens in te zetten tegen militaire doelen op Russische bodem. De Amerikaanse president Joe Biden houdt dat nog altijd tegen. Hij zegt te willen voorkomen dat de oorlog escaleert en dat de Amerikanen betrokken raken bij een gewapend conflict met Rusland.

Andere landen, waaronder Nederland, Denemarken en de Baltische staten, vinden dat Oekraïne westerse wapens wel zou moeten kunnen gebruiken om militaire doelen in Rusland aan te vallen. Zij beschikken alleen niet over de wapens waarmee Oekraïne Russische doelen kan bestoken. Omdat Rusland Oekraïne is binnengevallen heeft Oekraïne op basis van het recht op zelfverdediging alle recht om Russische militaire doelen in Rusland aan te vallen.

ATACMS

Niet alleen in Oekraïne, maar ook in veel westerse landen, klinkt steeds meer kritiek op de Amerikaanse terughoudendheid. „Dit verschrikkelijke beleid, dat Russische vliegvelden feitelijk beter beschermt dan Oekraïense burgers, is een uiting van het feit dat we geen duidelijk geformuleerd doel hebben”, zei de Amerikaanse generaal buiten dienst Ben Hodges, oud-commandant van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa, vorige week tijdens het GlobSec Forum in Praag. Hodges kritiseerde zijn president dinsdagochtend op X voor zijn uitspraak maandag, waarin Biden stelde dat „Rusland nooit zal slagen in Oekraïne” en dat „de geest van het Oekraïense volk nooit zal worden gebroken”. Hodges: „Please, stop. No more ‘thoughts and prayers’.

Volgens Kyiv kunnen de aanvallen op de Oekraïense steden beter worden voorkomen door Russische vliegtuigen, vliegvelden en andere militaire doelen in Rusland aan te vallen. Dat is eenvoudiger dan honderden aanvalsdrones, kruisraketten, glijbommen en ballistische raketten uit de lucht te schieten, stellen militaire experts.

Een drone met explosieven heeft veel minder impact dan een ballistische raket

Oekraïne beschikt over Amerikaanse langeafstandswapens die doelen kunnen bestoken over afstanden tot ruim driehonderd kilometer, maar de Oekraïense luchtmacht mag ze alleen inzetten tegen Russische doelen in bezet gebied, zoals de Donbas en de Krim. Daar zijn de Amerikaanse ATACMS het afgelopen jaar zeer succesvol ingezet bij het uitschakelen van onder meer Russische luchtverdedigingsinstallaties en militaire vliegvelden.

Oekraïne is al enkele jaren zelf bezig met de ontwikkeling van een eigen ballistische raket die tegen doelen diep in Rusland zou kunnen worden ingezet. President Zelensky zei vorige week dat de nieuwe raket inmiddels succesvol is getest. Hij gaf daarbij geen verdere details.

Oekraïne heeft Rusland het afgelopen jaar wel bestookt met tal van aanvalsdrones. Daarbij waren meestal de Russische olieindustrie en militaire vliegvelden het doelwit, soms op vele honderden kilometers afstand van de frontlijn in Oekraïne. Afgelopen weekend werden Russische doelen in tal van regio’s bestookt door zeker 150 Oekraïense drones. Daarbij werden onder meer een elektriciteitscentrale en een olieraffinaderij bij Moskou geraakt. De traag vliegende drones met explosieven hebben echter veel minder impact dan een ballistische raket die in korte tijd grote afstanden kan overbruggen.

Na de dodelijke aanval op Poltava riep president Zelensky zijn westerse bondgenoten opnieuw op om luchtafweersystemen naar Kyiv te sturen.

Aanpassing op 3 september 2024: In een eerdere versie van dit artikel stond op basis van een X-bericht van Olena Zelenska dat de raketten insloegen op het terrein van een school en een ziekenhuis. President Volodymyr Zelensky verklaarde daarna op Telegram dat de Russische raketten een onderwijsinstelling en het nabijgelegen ziekenhuis raakten, waarbij het gebouw van het Militaire Instituut voor Communicatie gedeeltelijk werd verwoest.